ارتودنسی دندان چیست؟ راهنمای جامع درمان، انواع، مراحل و هزینه ارتودنسی

آنچه در این مقاله می خوانید

ارتودنسی دندان یک درمان تخصصی برای مرتب‌کردن دندان‌ها، اصلاح ناهنجاری‌های فک و زیباتر کردن لبخند است. این درمان می‌تواند مشکلاتی مانند به‌هم‌ریختگی دندان‌ها، جلوزدگی فک، شلوغی دندان‌ها و اختلال در جویدن را برطرف کند. انواع ارتودنسی شامل ارتودنسی ثابت، نامرئی، لینگوال و متحرک است که بسته به شدت مشکل و سن بیمار انتخاب می‌شود. بهترین سن برای ارتودنسی بین ۹ تا ۱۴ سالگی است، اما بزرگسالان نیز می‌توانند از این درمان بهره ببرند.

مراحل ارتودنسی شامل معاینه، عکس‌برداری، قالب‌گیری یا اسکن سه‌بعدی، نصب براکت‌ها یا تحویل الاینر، تنظیم‌های ماهانه و در نهایت استفاده از ریتینر است. هزینه ارتودنسی بسته به نوع درمان و میزان ناهنجاری متفاوت است. عوارض ارتودنسی معمولاً خفیف و موقتی بوده و با رعایت بهداشت دهان قابل کنترل هستند.

در نهایت، ارتودنسی یکی از مؤثرترین روش‌ها برای داشتن لبخند زیبا، دندان‌های سالم و پیشگیری از مشکلات آینده است.

ارتودنسی چیست؟

ارتودنسی یک روش تخصصی در دندانپزشکی است که برای صاف و مرتب کردن دندان‌ها و اصلاح مشکلات فکی به کار می‌رود. در این درمان با استفاده از دستگاه‌هایی مانند براکت‌های ثابت، پلاک‌های متحرک یا الاینرهای نامرئی، دندان‌ها به‌تدریج به جای درست خود هدایت می‌شوند.هدف ارتودنسی فقط زیبایی نیست؛ بلکه کمک می‌کند دندان‌ها بهتر روی هم قرار بگیرند، جویدن راحت‌تر شود، احتمال پوسیدگی کاهش پیدا کند و سلامت کلی دهان حفظ شود. این درمان برای کودکان، نوجوانان و حتی بزرگسالان قابل انجام است و بسته به شدت نامرتبی، نوع مناسب آن توسط متخصص انتخاب می‌شود.

ارتودنسی دندان قبل و بعد

در تصویر قبل از ارتودنسی، نامرتبی دندان‌ها، شلوغی و قرارگیری ناهماهنگ آن‌ها کاملاً قابل مشاهده است. این وضعیت می‌تواند باعث مشکلاتی مثل سختی در مسواک زدن، افزایش احتمال پوسیدگی، اختلال در جویدن و کاهش زیبایی لبخند شود. هدف از شروع درمان ارتودنسی، ایجاد نظم در دندان‌ها، اصلاح بایت و بهبود هماهنگی فک و صورت است.

آیا ارتودنسی درد دارد یا خطرناک است؟

ارتودنسی درمانی کاملاً ایمن و علمی است و معمولاً خطری ندارد. در روزهای اول ممکن است کمی درد یا حساسیت در دندان‌ها و لثه‌ها حس کنید که طبیعی است و نشان‌دهنده حرکت کنترل‌شده دندان‌هاست. این درد معمولاً پس از چند روز کاهش پیدا می‌کند. رعایت بهداشت دهان، استفاده درست از براکت یا الاینر و مراجعه منظم به متخصص، باعث می‌شود درمان بدون مشکل ادامه یابد و در پایان، لبخندی سالم و زیبا داشته باشید.

درمان ارتودنسی چقدر طول می‌کشد؟

مدت زمان درمان ارتودنسی بسته به شدت نامرتبی دندان‌ها و نوع ارتودنسی متفاوت است و معمولاً بین ۶ ماه تا ۳ سال طول می‌کشد. در مشکلات خفیف، درمان ممکن است کمتر از یک سال تمام شود، اما در ناهنجاری‌های شدید یا همراه با اصلاح فک، ممکن است تا سه سال ادامه پیدا کند. مراجعه منظم، رعایت بهداشت و استفاده صحیح از ریتینر پس از پایان درمان، باعث کوتاه‌تر شدن دوره و نتیجه‌ای ماندگار می‌شود.

انواع ارتودنسی

انواع ارتودنسی به طور کلی بر اساس روش نصب و نوع ابزار درمانی دسته‌بندی می‌شوند و هرکدام مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند. اصلی‌ترین انواع ارتودنسی عبارتند از:

۱. ارتودنسی ثابت

در این روش از براکت‌های فلزی یا سرامیکی استفاده می‌شود که به دندان‌ها چسبیده و قابل جابجایی نیستند. این نوع ارتودنسی قدرت بالا و دقت زیادی دارد و برای مشکلات متوسط تا شدید بسیار مناسب است.

۲. ارتودنسی نامرئی (اینویزیلاین)

این روش از قالب‌های شفاف پلاستیکی قابل جابجایی استفاده می‌کند و تقریباً دیده نمی‌شود. مناسب بزرگسالان و مشکلات خفیف تا متوسط است و به زیبایی و راحتی بیمار توجه ویژه دارد.

۳. ارتودنسی لینگوال

در این روش براکت‌ها پشت دندان نصب می‌شوند و از روبه‌رو دیده نمی‌شوند. مزیت آن زیبایی بالا است، اما نصب و مراقبت آن پیچیده‌تر است و هزینه بیشتری دارد.

۴. ارتودنسی متحرک

پلاک‌ها یا ابزارهای متحرک هستند که بیشتر برای کودکان و اصلاح مشکلات خفیف استفاده می‌شوند. مزیت آن امکان برداشتن و راحتی در غذا خوردن است، اما قدرت اصلاح آن کمتر از ارتودنسی ثابت است.

چه کسانی به ارتودنسی دندان نیاز دارند؟

ارتودنسی دندان یکی از مهم‌ترین روش‌های اصلاح لبخند و سلامت دهان است و برای افرادی توصیه می‌شود که دندان‌ها یا فکشان دچار نامرتبی، شلوغی یا ناهنجاری‌های فکی هستند. این درمان نه تنها ظاهر لبخند را زیباتر می‌کند، بلکه عملکرد صحیح جویدن، گفتار و سلامت لثه و دندان‌ها را نیز تضمین می‌کند.

افرادی که به ارتودنسی نیاز دارند معمولاً شامل موارد زیر هستند:

دندان‌های کج یا روی‌هم افتاده: دندان‌های نامرتب باعث دشواری در تمیز کردن، افزایش احتمال پوسیدگی و التهاب لثه می‌شوند.

فاصله غیرطبیعی بین دندان‌ها: فاصله زیاد یا نامتقارن دندان‌ها علاوه بر ظاهر نامناسب، ممکن است مشکلات گفتاری و جویدن ایجاد کند.

مشکلات فک و بایت: افرادی که فک بالا یا پایین آن‌ها جلوتر یا عقب‌تر است یا بایت آن‌ها ناهماهنگ است، ممکن است دچار درد فک، سردرد یا مشکلات مفصل فک (TMJ) شوند.

کودکان در سن رشد (۷ تا ۱۴ سال): ارتودنسی در این سن می‌تواند رشد فک را هدایت کند و از ایجاد ناهنجاری‌های شدید در آینده جلوگیری نماید.

بزرگسالان: حتی بزرگسالانی که فکر می‌کنند زمان ارتودنسی گذشته است، می‌توانند با روش‌های مدرن مثل ارتودنسی نامرئی یا ثابت، دندان‌های خود را مرتب کرده و سلامت دهان و لبخند خود را بهبود دهند.

به طور خلاصه، اگر دندان‌ها یا فک شما نامرتب است، مراجعه به متخصص ارتودنسی می‌تواند لبخندی سالم، زیبا و منظم برایتان ایجاد کند و از بسیاری از مشکلات دهان و دندان در آینده پیشگیری نماید.

ارتودنسی چه مزایایی دارد ؟

ارتودنسی دندان تنها برای زیبایی لبخند نیست؛ بلکه تأثیر زیادی بر سلامت دهان و دندان و کیفیت زندگی دارد. این درمان با مرتب کردن دندان‌ها و اصلاح ناهنجاری‌های فک، باعث ایجاد عملکرد بهتر و ظاهر زیباتر می‌شود. مهم‌ترین مزایای ارتودنسی عبارتند از:

1.لبخندی زیباتر و افزایش اعتمادبه‌نفس:
دندان‌های صاف و منظم باعث لبخندی جذاب و اعتمادبه‌نفس بیشتر در روابط اجتماعی و حرفه‌ای می‌شوند.

2.بهبود سلامت دهان و دندان:
دندان‌های مرتب راحت‌تر تمیز می‌شوند و احتمال پوسیدگی، جرم گرفتن و التهاب لثه کاهش پیدا می‌کند.

3.اصلاح بایت و عملکرد بهتر جویدن:
ارتودنسی باعث توزیع مناسب فشار هنگام جویدن می‌شود و از ساییدگی غیرطبیعی دندان‌ها جلوگیری می‌کند.

4.پیشگیری از مشکلات فک و مفصل فکی (TMJ):
ناهنجاری فک می‌تواند باعث سردرد، درد فک و اختلال در مفصل فکی شود. ارتودنسی این مشکلات را اصلاح می‌کند.

5.اصلاح گفتار و تلفظ:
در بعضی موارد، دندان‌های نامرتب باعث مشکلات گفتاری می‌شوند که با ارتودنسی بهبود می‌یابند.

6.نتایج بلندمدت و ماندگار:
با رعایت توصیه‌های متخصص و استفاده از ریتینر پس از درمان، نتیجه ارتودنسی برای سال‌ها حفظ می‌شود و کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد.

چه کسانی نباید ارتودنسی انجام دهند؟

ارتودنسی برای اکثر افراد ایمن و مؤثر است، اما در برخی شرایط انجام آن توصیه نمی‌شود یا باید با احتیاط بیشتری صورت گیرد. افرادی که نباید ارتودنسی انجام دهند یا نیاز به بررسی دقیق دارند، شامل موارد زیر هستند:

1.افراد با بیماری‌های شدید لثه یا دهان:
اگر التهاب لثه، پریودنتیت شدید یا عفونت فعال در دهان وجود داشته باشد، ابتدا باید این مشکلات درمان شوند، زیرا ارتودنسی می‌تواند وضعیت را بدتر کند.

2.افراد با بیماری‌های سیستمیک کنترل‌نشده:
بیماری‌هایی مانند دیابت کنترل‌نشده، اختلالات ایمنی یا مشکلات قلبی ممکن است ریسک عوارض ارتودنسی را افزایش دهند.

3.افراد با دندان‌های بسیار فرسوده یا لق:
اگر دندان‌ها پوسیده، شکسته یا شل باشند، فشار ارتودنسی ممکن است باعث آسیب بیشتر شود.

4.افرادی که همکاری کافی ندارند:
ارتودنسی، به‌ویژه نوع نامرئی و متحرک، نیازمند همکاری بیمار است. افرادی که نمی‌توانند توصیه‌ها را رعایت کنند یا مراجعات منظم داشته باشند، نتیجه مطلوب نخواهند گرفت.

5.افرادی که هنوز رشد فکشان تکمیل نشده و مشکل پیچیده فکی دارند:
در بعضی ناهنجاری‌های شدید فک، قبل از ارتودنسی نیاز به جراحی یا درمان‌های تخصصی است.

بیشتر بخوانید:

چگونه بعد از عمل بای‌پس قلب سریع‌تر بهبود پیدا کنیم؟

راه های پیشگیری از سکته مغزی

جراحی زیبایی گوش (اتوپلاستی) چیست؟

مراقبت و تمیز کردن دندان‌ها در هنگام ارتودنسی

ارتودنسی دندان، چه ثابت و چه متحرک، نیازمند مراقبت ویژه از دندان‌ها و لثه‌ها است. رعایت بهداشت دهان در طول درمان باعث جلوگیری از پوسیدگی، التهاب لثه و ایجاد لکه روی دندان‌ها می‌شود و نتیجه درمان را ماندگارتر می‌کند.

۱. مسواک زدن منظم و صحیح

دندان‌ها را حداقل دو بار در روز مسواک بزنید، مخصوصاً بعد از غذا.

از مسواک مخصوص ارتودنسی یا مسواک بین‌دندانی استفاده کنید تا اطراف براکت‌ها و سیم‌ها کاملاً تمیز شود.

حرکت مسواک باید به صورت دورانی و آرام باشد تا به براکت‌ها آسیب نرسد.

۲. استفاده از نخ دندان

نخ دندان مخصوص ارتودنسی به شما کمک می‌کند فضاهای بین دندان و سیم‌ها را تمیز کنید.

هر روز از نخ دندان استفاده کنید تا از تجمع پلاک و باقی‌ماندن غذا جلوگیری شود.

۳. استفاده از دهانشویه ضدعفونی‌کننده

یک دهانشویه فلوراید یا ضدعفونی‌کننده می‌تواند به کاهش التهاب لثه و جلوگیری از پوسیدگی کمک کند.

این کار به ویژه قبل از خواب و بعد از مسواک زدن موثر است.

۴. پرهیز از غذاهای چسبناک و سفت

غذاهایی مثل آجیل، ته‌دیگ، پاستیل، آب‌نبات و ذرت بو داده ممکن است براکت‌ها را شل کنند یا باعث گیر کردن غذا شوند.

بهتر است از غذاهای نرم و سالم استفاده کنید.

۵. مراجعه منظم به متخصص ارتودنسی

ویزیت‌های ماهانه برای بررسی حرکت دندان‌ها و تنظیم براکت‌ها ضروری است.

این کار به حفظ سلامت دندان و لثه کمک کرده و روند درمان را سریع‌تر و ایمن‌تر می‌کند.

آیا ارتودنسی عوارض دارد؟

ارتودنسی یکی از ایمن‌ترین درمان‌های دندانپزشکی است و بیشتر افراد بدون هیچ مشکل جدی آن را انجام می‌دهند. با این حال، مانند هر درمان پزشکی، ارتودنسی نیز ممکن است عوارض خفیف و قابل‌کنترل داشته باشد که معمولاً موقت هستند و با مراقبت صحیح برطرف می‌شوند. شناخت این موارد باعث می‌شود با آرامش بیشتر درمان را شروع کنید.

۱. درد و فشار در چند روز اول

یکی از رایج‌ترین عوارض، احساس فشار یا درد خفیف در روزهای ابتدایی نصب براکت‌ها یا تنظیم سیم‌ها است.
این درد معمولاً ۲ تا ۵ روز طول می‌کشد و کاملاً طبیعی است.

۲. ایجاد زخم یا تحریک داخل دهان

براکت‌ها و سیم‌ها ممکن است باعث سایش و تحریک گونه، لب یا زبان شوند.
استفاده از موم ارتودنسی به‌راحتی این مشکل را حل می‌کند.

۳. تجمع پلاک و پوسیدگی در صورت عدم رعایت بهداشت

اگر بهداشت دهان به خوبی رعایت نشود، احتمال تجمع پلاک، لکه روی دندان یا پوسیدگی افزایش پیدا می‌کند.
مسواک منظم، نخ دندان و دهانشویه این خطر را به حداقل می‌رسانند.

۴. تحلیل خفیف ریشه دندان

در برخی افراد تحلیل ریشه ممکن است رخ دهد، اما معمولاً خفیف و بدون مشکل جدی است.
این موضوع توسط متخصص ارتودنسی در جلسات دوره‌ای کنترل می‌شود.

۵. برگشت دندان‌ها پس از درمان

اگر بعد از ارتودنسی از ریتینر (نگهدارنده) استفاده نشود، احتمال دارد دندان‌ها کمی به جای قبلی بازگردند.
استفاده منظم از ریتینر از این مشکل جلوگیری می‌کند.

۶. شل شدن براکت‌ها یا سیم‌ها

گاهی براکت یا سیم ممکن است شل شود، مخصوصاً اگر بیمار غذاهای سفت یا چسبناک بخورد.
این مشکل ساده است و در ویزیت بعدی به‌راحتی اصلاح می‌شود.